Taal en klank

onlosmakelijk met elkaar verbonden...
maar waarom dan?

‘Durf jij in de sloot te springen?’ vraagt ze haar broertje uitdagend.

‘Doei!!’ zegt hij en kijkt zijn zusje bedenkelijk aan, ‘ik ben niet gek.’ 

‘Als je het wel doet krijg je dit snoepje.’ Een grote kleurige lolly wiegt ze tussen duim en wijsvinger voor zijn ogen.

‘Doei!’ reageert haar broertje ongelovig en loopt bij zijn zus vandaan.

‘Waar ga je naartoe?’ vraagt ze teleurgesteld.

‘Naar mama om ook een lolly te vragen natuurlijk, doei.’ 

Bij communicatie is de manier waarop je iets zegt even belangrijk als wat je zegt.
De klank die je meegeeft met bijvoorbeeld het woord “Doei”, vertelt wat je met het woord “Doei” bedoelt.

Zo krijgt “Doei” uit de openingstekst de volgende betekenissen:

1. Doei!! Dat doe ik echt niet (opgewonden)

2. Doei! Daar geloof ik niks van, daar trap ik mooi niet in (ongelovig)

3. Doei. Tot ziens (gedag zeggen)

De klank (intonatie) en de intensiteit waarmee je het woord “Doei” uitspreekt bepaalt de betekenis van het woord “Doei”. 

In de praktijk loopt communicatie dan ook wel eens mis. We spreken dan van miscommunicatie. Taal en klank zijn niet juist overgekomen. 

Taalvaardigheid

Om een boodschap goed over te brengen zul je taalvaardig moeten zijn. De ontvanger heeft weer taalvaardigheid nodig om de boodschap juist te interpreteren. Tevens zijn ervaring en kennis nodig om ontbrekende informatie zelf aan te vullen. Het aanvullen van ontbrekende informatie is van essentieel belang omdat een boodschap vaak kort is, net zoals in het voorbeeld met het woord “Doei”.

Hoe is dit bij lezen? 

Lezen vindt immers in je hoofd plaats, zonder beeld, zonder geluid. 

Om de boodschap van een tekst volledig te kunnen begrijpen zul je klank aan geschreven taal toe moeten voegen. Pas wanneer je in je hoofd hoort hoe de woorden en de zinnen klinken, zul je in staat zijn je in te leven in de beschreven situatie. 

Wanneer je begint met lezen leer je letters om te zetten in woorden en zinnen. 
De intonatie van beginnende lezers is dan nog vlak. De taal in hun hoofd heeft nog weinig klank en derhalve weinig betekenis. Begrijpend lezen is in die eerste fase dan ook nog lastig.

Waarom is begrijpend lezen eigenlijk zo belangrijk? 

Een beeld zegt meer dan duizend woorden, luidt immers het spreekwoord en beelden zijn in het digitale tijdperk alom aanwezig?

Dat is wel zo, maar die duizend woorden heb je nog altijd nodig om een beeld te kunnen beschrijven. In het dagelijks leven kun je niet alle informatie overdragen met behulp van beelden. Je zal het voornamelijk met woorden moeten zien te doen. Daarbij verloopt communicatie steeds vaker via de e-mail, WhatsApp en andere tekstuele digitale communicatievormen. Begrijpend lezen en je uitdrukken met woorden is vandaag de dag dus nog belangrijker geworden dan voor het digitale tijdperk. Enkel een tekstuele boodschap kunnen omzetten in woorden en zinnen voldoet niet meer. We moeten ons kunnen uiten in teksten en teksten gaan beleven.

Leesbeleving is dan ook een woord dat veelvuldig opduikt binnen het basisonderwijs.
Maar hoe leer je dat? Hoe leer je iemand klank aan tekst toe te voegen bij het lezen? 
Iets leren gaat het beste aan de hand van een voorbeeld. In dit geval door voorlezen. Door voor te lezen kun je laten horen hoe je tekst omzet in klank. 

Lees verder in de artikelen onder media.