Leesbeleving

Is die leesbeleving dan zo belangrijk? 
Nou en of! Wanneer je een zak chips ziet krijg je trek in chips. Wanneer je een kop koffie ruikt krijg je trek in koffie. Wanneer je een boek ziet, krijg je zin om te lezen. En wanneer je dat boek leest en die ook begrijpt, opent zich een nieuwe wereld!

Goede vertellers brengen verhalen tot leven. Persoonlijk weet ik van mijn lagere schooltijd weinig meer maar boeken die op school voorgelezen zijn herinner ik me nog. Goede vertellers en goede verhalen hebben destijds mijn interesse in lezen gewekt.

Het mooie van een verhaal, is dat het zich afspeelt in je hoofd. De beelden verzin je zelf. Het lijkt daardoor of je het zelf meemaakt. Of je er zelf bij bent. Dat komt doordat onze hersenen betekenis geven aan de wereld om ons heen. Hetzelfde doen onze hersenen met een verhaal.

Onze hersenen geven ons informatie. Onze oren vangen geluid op en onze hersenen geven daar een betekenis aan. Onze neus vangt een lekkere geur op en onze hersenen maken speeksel aan. Onze handen voelen een pappige kiwi en onze hersenen informeren dat die kiwi overrijp is.

Onze hersenen doen dat ook bij een verhaal. Een reus krijgt automatisch een lage stem. Een muis een hoge piepstem. Is iemand boos dan buldert z’n stem. Is iemand bang dan beeft z’n stem. Is een passage spannend dan klinkt het ook spannend. Dan zit er dreiging in de taal die je hoort in je hoofd. Is een passage vrolijk dan word je zelf ook vrolijk. Je hersenen moeten dit echter wel leren. Daar is veel oefening en ervaring voor nodig.

Voorlezen is de manier om dit te leren. Het mooist is wanneer dat voorlezen ook daadwerkelijk vanuit een boek gebeurd. En het allermooist is wanneer de luisteraar zelf mee kan lezen met een boek. Fysiek contact met een boek is belangrijk voor de beleving. De geur van het boek. De vezelige bladzijde onder je duim. Het geluid van schurende bladzijden bij het omslaan. Ze dragen allemaal bij aan de leesbeleving. Op die manier wordt het beleven van een verhaal en het plezier van lezen gekoppeld aan de geur en het gevoel van een boek.

Ontwikkel je leesbeleving niet gewoon vanzelf?

Leesbeleving kan zich vanzelf ontwikkelen door veel te lezen maar dat hoeft niet. Het kan zijn dat je wel leert lezen maar dat leesbeleving uitblijft. Dat je wel begrijpt wat er staat maar dat het je niet zoveel doet. Zo kan de een gepakt worden door kunst terwijl een ander het niet ziet. Kan de een muziek beleven terwijl de ander het niet uitmaakt of er muziek aanstaat of niet. Zo kan de een zich verwonderen over de natuur terwijl een ander liever geen voet in een bos zet.

Wanneer iemand je meeneemt naar het bos en je de natuur laat beleven leer je naar de natuur te kijken. Wanneer iemand je kunst laat beleven leer je kunst te waarderen. Wanneer iemand je muziek laat beleven leer je muziek te horen en te voelen. Wanneer iemand je een verhaal laat beleven ontwikkel je vaardigheden die van lezen een leesbeleving maken.

Leesbeleving doceren is echter niet eenvoudig. Levendig voorlezen is nu eenmaal niet gemakkelijk. Lukt het de ene keer wel, de andere keer niet. Een luisteraar pakken en boeien is een kunst. En niet ieder verhaal leest lekker voor. Een verhaal tot leven wekken gaat dan ook niet vanzelf. Niet iedereen kan zingen. Niet iedereen kan een liedje overbrengen. Niet iedereen kan dansen. Niet iedereen kan grappen vertellen.

Wat helpt bij het overbrengen van beleving is muziek. In films, in reclames, in openbare ruimtes wordt muziek ingezet om beleving te creëren.

Het volgende artikel “Prosodie & Muziek” vertelt daar meer over.

Geschreven door Jurriaan Klomp

Componist Auditieve Leermiddelen.